İş Hukukunda Kötü Niyet Tazminatı

İş hukukunda kıdem ve ihbar tazminatı herkes tarafından bilinmesine rağmen kötü niyet tazminatı hakkında çok az şey biliniyor. Hâlbuki, bazen kıdem ve ihbar tazminatı almanın mümkün olmadığı hallerde dahi kötü niyet tazminatına hak kazanmak mümkün…

Peki kötü niyet tazminatı nedir? İş güvencesi kapsamının dışında kalan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesinin işverence kötü niyetli olarak feshine karşılık öngörülmüş hukuki yaptırımdır.

Kötü niyet tazminatına hak kazanmak için 3 önemli şart gereklidir:

1) iş güvencesinden yararlanamıyor olmak,

2) belirsiz süreli iş sözleşmesinin olması,

3) iş sözleşmesinin işverence kötü niyetle feshedilmesi.

Peki, iş güvencesi kapsamı nedir?

30 ve daha fazla işçi çalıştıran işyerlerin belirsiz süreli iş sözleşmesi geçerli bir sebep olmadan feshedilen ve en az 6 ay çalışmış olan işçinin (işveren vekili olmaması koşuluyla) İş Kanunu madde 18 uyarınca işe iade talebi de dahil olmak üzere muhtelif taleplerde bulunabilmesidir.

Bu bağlamda, iş güvencesi kapsamında kalmayan işçi işe iade talep edemese de kötü niyet tazminatı talep edebiliyor. Yani kötü niyet tazminatı hakkaniyetin sağlanması açısından oldukça önemli bir kavramdır.

Diğer şart olan iş sözleşmesinin belirsiz olmasına istinaden şunun altını çizmek isteriz: eğer iş sözleşmesinin belirli süreli yapılmasını gerektiren objektif nedenler yoksa ya da sözleşme sürekli yenilerek işverence kanunun etrafından dolaşılıyorsa o iş sözleşmesi artık belirsiz süreli kabul edilmektedir.

Peki kötü niyetten ne anlamak gerekir? İşçinin hukuka aykırı olmayan bir takım eylemleri yapması veya yapmaması ya da belirli özellikli taşıması sebebiyle sözleşmenin işverence sonlandırılmasıdır. Örneğin, işçinin sendika üyeliği, cinsiyeti, cinsel yönelimi, gebelik, doğum, sendika üyeliği, işveren aleyhine şahitlik yapması, işverene dava açması veya işvereni şikayet etmesi gibi. Bu saydığımız veya benzer durumlarda başkaca daha kuvvetli bir sebep olmaksızın işverenin işçiyi işten çıkarması kötü niyetle fesih olarak nitelendirilmektedir.Ancak bu konuda ispat yükü işçiye yüklenmiştir.

Şartlar sağlanıyorsa ve iş sözleşmesi işverence kötü niyetli olarak feshedilmişse işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında kötü niyet tazminatı ödenecektir (İş Kanunu madde 17/6, Borçlar Kanunu madde 434).

Bu kapsamda:

-Kıdemi 6 aya kadar olan işçiler için 6 haftalık,

-Kıdemi 6 ay-1,5 yıl arasında olan işçiler için 12 haftalık,

-Kıdemi 1,5 – 3 yıl arasında olan işçiler için 18 haftalık,

-Kıdemi 3 yıldan fazla olan işçiler için 24 haftalık,

ücret kötü niyet tazminatı olarak belirlenmektedir. Ve mahkemece belirlenecek diğer tazminatların yanı sıra bu miktar da işçiye ödenmektedir.

İş sözleşmesinden kaynaklanan kötü niyet tazminatı zamanaşımı 5 yıldır.

Oğuz Kara

(kara@oguzkara.av.tr)